TR
DASK VE DİĞER SİGORTALAR KAPSAMINDA DEPREMZEDELERİN HAKLARI:

Merkez üssü Kahramanmaraş'ın Pazarcık ilçesi olan ve toplamda 10 ili etkileyen 7,4
büyüklüğündeki deprem nedeniyle Türkiye yasa büründü. Depremde yıkılan bina
sayısı binleri aştı. Ağır ve hafif hasarlı olanlar, kullanılamaz durumda olanlar var. Bu
durumda depremzedelerin hakları nelerdir? Daha yolumuzun uzun olması ile birlikte,
bu depremde evlerini, eşyalarını kaybeden depremzede vatandaşlarımızın haklarını
ve bu hakların sınırlarını aydınlatmak için işbu yazıyı hazırladık. Faydalı olması
dileğiyle iyi okumalar dileriz.
Bu yazımızda Zorunlu Deprem Sigortası başta olmak üzere özel sigortalar
bakımından depremzedelerin sahip olduğu haklar üzerinde duracağız.
Zorunlu Deprem Sigortası genel anlamıyla, belediye sınırları içinde kalan meskenler
için depremin meydana getirdiği maddi zararları karşılamaya yönelik geliştirilmiş bir
sigorta sistemidir. Zorunlu Deprem Sigortası, belediye sınırları içinde kalan
meskenler olarak sınırlandırılmıştır. Zorunlu Deprem Sigortası'nın süresi bir yıldır.
Mesken sahipleri bir yılın sonunda yenilememiş ise Zorunlu Deprem Sigortası'ndan
fayda sağlayamayacaktır.
6305 sayılı Afet Sigortaları kanunu gereğince, aşağıda tanımlanmış binalar güvence
altına alınır:
- Tapuya kayıtlı ve özel mülkiyete tâbi taşınmazlar üzerinde mesken olarak inşa
edilmiş binalar,
- 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamındaki bağımsız bölümler,
- Bu binaların içinde yer alan ve ticarethane, büro ve benzeri amaçlarla kullanılan
bağımsız bölümler,
- Doğal afetler nedeniyle devlet tarafından yaptırılan veya verilen kredi ile yapılan
meskenler.
Zorunlu Deprem Sigortası ayrıca yukarıdaki koşullara uyan;
- Kat irtifakı tesis edilmiş binalar,
- Tapuda henüz cins tashihi yapılmamış ve tapu kütüğünde vasfı "arsa vs." olarak
görünen binalar,
- Tapu tahsisi henüz yapılmamış kooperatif evleri için geçerlidir.


ZORUNLU DEPREM SİGORTASI İLE SUNULAN TEMİNAT NELERİ İÇERİR?
HANGİ HALLER TEMİNAT DIŞINDA DEĞERLENDİRİLİR?

DASK, Zorunlu Deprem Sigortası ile depremin ve deprem sonucu meydana gelen
maddi zararları, poliçede belirtilmiş limitler dahilinde karşılar. Binanın ana bölümleri
ve tamamlayıcı bölümler teminat kapsamındadır. Örneklemek gerekirse temeller, ana
duvarlar, bağımsız bölümleri ayıran ortak duvarlar, bahçe duvarları, istinat duvarları,
tavan ve tabanlar, merdivenler, asansörler, sahanlıklar, koridorlar, çatılar, bacalar ve
yapının benzer nitelikteki tamamlayıcı kısımlarında deprem sebebiyle meydana gelen
hasarlar teminat kapsamdadır.
Teminat dışında kalan haller ise enkaz kaldırma masrafları, kar kaybı, iş durması,
kira mahrumiyeti, alternatif ikametgah ve işyeri masrafları, mali sorumluluklar ve
benzeri başkaca ileri sürülebilecek diğer bütün dolaylı zararlar, her türlü taşınır mal,
eşya ve benzerleri, tüm bedeni zararlar ve vefat, manevi tazminat talepleri,
depremden bağımsız olarak, binanın kendi kusurlu yapısı nedeniyle zamanla
oluşmuş zararlar ise DASK'ın teminat dışında değerlendirilen hallerdir.


TAPUDA 'ARSA, BAĞ, BAHÇE VEYA TARLA' OLARAK GÖRÜLEN ALANLARDAKİ
BİNALARDA ZORUNLU DEPREM SİGORTASI KAPSAMINDA MIDIR?


Tapu kaydında "arsa" veya "tarla" vasfı ile kayıtlı bulunan, mesken olarak inşa
edilmiş binalar, Zorunlu Deprem Sigortası'na tâbi tutulur. Bağımsız tapusu olmayan
meskenlerin sigortası, sigorta ettirenin beyanı esas alınarak, arsa tapusuna ait
bilgilerle yapılabilir.
Tapuda bu şekilde kayıtlı bulunan taşınmazın "arsa tapusu", taşınmazın özel
mülkiyete tâbi olduğunu göstermekle birlikte binanın varlığını gösterir. Bu durumda
sigortanın, arsa tapusuna ilişkin bilgilerin yanı sıra sigorta ettirenin beyanı esas
alınarak yapılması gereklidir.


ZORUNLU DEPREM SİGORTASI KAPSAMI DIŞINDA KALAN YAPILAR
NELERDİR?


Buna göre Zorunlu Deprem Sigortası belediye sınırları içinde kalan meskenler için
geliştirilmiş bir sigorta sistemidir. Bu sınırlama köy yerleşimlerinde yapılan binaların
Zorunlu Deprem Sigortası kapsamı dışında kaldığı anlamını da taşımaktadır. Köy
yerleşim alanlarında bulunan binalar, belediye denetiminin bulunmaması sebebiyle
kapsam dışı bırakılmıştır. Benzer şekilde iş hanı, iş merkezi, eğitim merkezi gibi
tamamı ticari ve sınai amaçlar için kullanılan binalar Zorunlu Deprem Sigortası
kapsamı dışındadır. Ancak, mesken olarak inşa edilmiş binaların (apartmanların)
içinde yer alan ve ticarethane, dükkân, büro ve benzeri amaçlarla kullanılan bağımsız
bölümler için Zorunlu Deprem Sigortası yaptırılması durumunda sağlanan
güvencelerden depremzedeler yararlanabilecektir. İnşaatı henüz tamamlanmamış
binalar; tapuya kayıtlı olmayan ve hazine arazileri gibi özel mülkiyete tâbi olmayan
arazi ve arsalar üzerine inşa edilmiş binalar; bakımsız, harap, metruk binalar gibi
mesken olarak kullanıma uygun olmayan binaların tümü Zorunlu Deprem Sigortası
dışında kalmaktadır.

ZORUNLU DEPREM SİGORTASI (DASK) KAPSAMINA GİRMEYEN
DEPREMZEDELER ZARARLARINI NASIL KARŞILAYABİLİR?


DASK kapsamına girmeyen zararları gidermek amacı ile zarar gören kişi, idarenin
kusurlu davranışlarından doğan sorumluluğun yanında, müteahhitleri de yeterli
denetim olmaksızın meydana getirmiş oldukları zararlara bağlı olarak sorumlu
tutabilme imkanına sahiptir.
DASK kapsamında olmamakla birlikte özel deprem sigortası kapsamında olan bir
mesken mevcutsa poliçe tutarına göre ödeme alınabilmesi mevcuttur.
Depremzedenin depreme yönelik hiçbir sigortası yoksa müteahhitte, yapı denetim
kurumuna ya da ilgili belediyeye dava açma hakkı bulunmaktadır. Bunun içinse
yapıdan örnekler alınması ve Sulh Hukuk Mahkemelerine başvurarak zararın
tespitinin yapılması büyük önem arz etmektedir. İlgililer uğranılan zararı talep etmek
için karşılaştığı zararın deprem kaynaklı olduğunu Mahkeme aracılığı ile tespit
ettirmelidir.


DEPREM SONRASINDA DASK'DAN YARARLANMAK İÇİN NE YAPILMALIDIR?


Deprem sonrasında poliçe ve hasara neden olan depremin bilgileri ile ALO DASK
125 aranmalıdır veya www.dask.gov.tr web sitesini ziyaret ederek, e-Devlet hesabına
girerek de bu işlem yapılabilir. İhbar sırasında poliçe veya vatandaşlık numarası,
depremden hasar gören konutun açık adresi ve telefon numarası bilgileri yeterli
olacaktır. Oluşturulan hasar dosyası ilgiliye SMS yolu ile bildirilecektir. Tazminat
tutarının kesinleşmesi ve evrakın tamamlanmasını takiben, tazminat ödemeleri en
geç 1 ay içerisinde yapılır. Depremde hasar gören evler için ödenecek en yüksek
teminat tutarı 2023 yılı için 640 bin lira olmuştur.
Depremde ya da deprem nedeniyle meydana gelen depremde konutunuz hafif hasar
gördüyse eksper gelerek hasar tespiti yapacaktır. Eksper raporuna göre tespit edilen
hasar tutarı kadar DASK hak sahiplerine ödeme yapacaktır. Hak sahiplerinin hasar
tutarını az bulması durumunda ise Sigorta Tahkim Komisyonu veya diğer hukuki
yollara başvurma hakkı vardır. Detaylı bilgi için iletişime geçiniz.


AĞIR HASARLI, RİSKLİ OLUP SONRADAN KENTSEL DÖNÜŞÜME GİREN
KONUTLARIN HAK SAHİPLERİ NE YAPACAK?


Eğer ki Zorunlu Deprem Sigortanız ile aynı zamanda özel deprem sigortanız var ise;
DASK tarafından ödeme alındıktan sonra konutunuzda kentsel dönüşüme girme
kararı çıkarsa bu doğrultuda zararınız oranında poliçenize göre ödeme alırsınız.
Zorunlu Deprem Sigortanız olup da özel deprem sigortanız (Konut Sigortası gibi)
bulunmuyorsa; Mesken depremde az ya da orta hasarlanması sonucu DASK hasarı
karşıladıktan sonra deprem bölgesi yerlerinde yapılan incelemeler sonucunda ilgililer
konutu veya o bölgeyi riskli bölge ilan edilebilir. Konutun ağır hasarlı olması sonucu
yıkım kararının alınması ve kentsel dönüşüme girme kararı durumu DASK
sorumluluğunda bulunmamaktadır.
Özel deprem sigortanız (Konut Sigortası gibi) yoksa ya da tüm kayıplar telafi
edilmediyse bu noktada kusurları oranında müteahhite, yapı denetim kurumuna ya
da belediye dava açma hakkınız bulunmaktadır. Zararın tespiti için taşınmazın bağlı
bulunduğu yerdeki Sulh Hukuk Mahkemelerine müracaat ederek zarar tespiti
yaptırabilir. Sonrasını ise haksız fiiller kapsamında tazminat davası süreci takip
edecektir. Detaylı bilgi için iletişime geçiniz.
Bunun dışında eser sözleşmesi gereğince sonradan ortaya çıkan gizli ayıptan dolayı
ilgili kişilerin hukuki sorumlukları devam etmektedir.


KONUT SİGORTASI BAKIMINDAN DEPREMZEDELERİN HAKLARI NELERDİR?


Konut sigortası ev ve içindeki eşyaları, su baskını ve deprem gibi doğal afetlerden
hırsızlık ve yangına kadar pek çok riske karşı koruyan geniş kapsamlı sigorta
çeşididir. Bu sigorta türü zorunlu olmayıp isteğe bağlı olarak yaptırılır. Aynı zamanda
yalnızca ev sahipleri değil, kiracılar da konut sigortasından yararlanabilir. Evin sahibi
olmasa da konutta ikamet edenler eşyalarını bu sigorta ile güvence altına alabilir. Bu
sigorta kapsamında enkaz kaldırma masrafları dahi güvence altına alınmaktadır.
Zorunlu Deprem Sigortası, yalnızca deprem nedeniyle binanın hasar görmesi ve bu
hasarın sigortalılar için maddi kayıp oluşturması durumunda geçerli olur, sigortalıların
deprem nedeniyle zarar gören evlerinin değerini karşılar. Konut sigortası ise, çok
daha geniş kapsamlıdır. Ağır hasarlarda maddi kayıp poliçe limitini aşıyor ise, DASK
tüm zararı karşılamayacaktır. Konut sigortası yaptırmış olan depremzedeler DASK'ın
karşılamadığı zararlarını konut sigortası ile yüksek güvence altına almış olmaktadır.
DASK dışında kalan zararlar konut sigortası tarafından karşılanabilecektir.


EŞYA SİGORTASI BAKIMINDAN DEPREMZEDELERİN HAKLARI NELERDİR?


Deprem gibi doğal afetler sonucu oluşan hasarlar eşya sigortası teminatına dahildir.
Ev sahibi ya da kiracı ayrımı olmaksızın Türkiye sınırları içinde betonarme bir binada
eşyası bulunan herkes eşya sigortasından yararlanabilir.
Ev sahibi veyahut kiracı bu sigorta ile eşyalar depreme karşı güvence kapsamına
alınabilmektedir. Önemle belirtmeliyiz ki eşya sigortası yaptırabilmek için söz konusu
eşyaların yer aldığı konut veya mülkün belli bir kontrat ya da tapu dahilinde kişinin
himayesinde olma şartı aranmaktadır.
Değerli madenlerden yapılmış eşyalar, sanat eserleri, antika değeri taşıyan eşyalar,
ruhsatlı silahlar poliçe kapsamında değerlendirilmektedir. Bununla birlikte poliçenin
içeriği önem arz etmektedir. Çünkü bazı poliçelerde eşya bedelinin karşılanması için
kıymetli bir kasa veya kilitli çekmecede tutulması şartı aranmaktadır.

Değişiklik göstermekle birlikte poliçede ayrıca belirtilmediği sürece mobil ve taşınabilir
elektronik cihazlarda meydana gelen hasarlar ilgili sigorta kapsamına girmemektedir.
Yazımızın ihtiyacı olan depremzedelere yön göstermesini temenni ediyoruz. Geçmiş
olsun Türkiye.


Av. Döndü Sena UZUNOĞLU